Час барацьбы і выпрабаваньняў 1917 год

Паведамленне аб тым, што ў Расіі 25 лютага пачалася ўсеагульная палітычная забастоўка, дайшло і да прыфрантавога Лунінца.

Рэвалюцыянер І. Любімаў у сваіх мемуарах пазней пісаў: "Хутка, як маланка, абляцела фронт вестка пра рэвалюцыю ў Петраградзе. Радасна ўспрымалася яна амаль усюды. Толькі ў асобных глухіх часцях фронту ваеннае кіраўніцтва спрабавала ўтаіць яе на некалькі дзён. У Мінску ж вестка аб перавароце адразу сабрала служачых Земсаюза, дзе было многа старых партыйных работнікаў. Я, прымчаўшы з Лунінца, трапіў ужо на другі з'езд, дзе прысутнічала некалькі салдат і рабочых. Тут жа намі было вырашана на наступны дзень прызначыць сход для арганізацыі Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў".

Выбары ў Мінскі Савет закончыліся 4 сакавіка. І. Любімаў быў выбраны намеснікам старшыні.

Падрыхтоўка да Кастрычніка

"Лунінец у 1915 — 17 гадах уяўляў сабою найважнейшы стратэгічны пункт 10-ай арміі рускага Заходняга фронту. Усе чыгуначныя шляхі яе сувязі з тылам праходзілі праз Лунінец, праз станцыю вялося і забеспячэнне правафланговай 2-ой арміі фронту. У горадзе і наваколлі размяшчаліся штабы, склады, камендатура, групавалася значная колькасць вайскоўцаў, у тым ліку будаўнікі і чыгуначныя войскі — маскоўцы, піцерцы, уфімцы, туркестанцы... Бальшавікі і іншыя партыі, што выступалі супраць самаўладдзя, разумелі, што тут — важны цэнтр палітычнай барацьбы.

У канцы 1915 г. у гаспадарчым аддзеле Земсаюза (Саюза земстваў і гарадоў) пры 10-ай арміі ўзнікла бальшавіцкая нелегальная група, заснавальнікам якой быў Ісідар Еўсцігнеевіч Любімаў. Адзін з дакументаў Мінскага губернскага жандарскага ўпраўлення змяшчае наступныя сведкі аб ім: "Нами установлен Любимов Исидор Евстигнеевич, уроженец деревни Старищево Кологривского уезда Костромской губернии. Родился 13.05.1882 г. Профессиональный смутьян. В запретной партии (РСДРП) с 1902 г. Неоднократно арестовывался в Иваново-Вознесенске, Ярославле, Костроме и Москве, заточался в тюрьму, находился в ссылке. В 1907 г. был делегатом V Лондонского съезда РСДРП... Весьма опасный преступник. Примите меры к разработке, изоляции и аресту оного..." Да гэтага можна дадаць, што Любімаў паходзіў з бедных сялян, у 17 гадоў скончыў трохгадовае вучылішча памочнікаў настаўнікаў школ пачатковай адукацыі і быў накіраваны ў земскую школу вёскі Дзеравенькі Кастрамской губерні. Там ён упершыню сустрэўся з бальшавікамі. У Беларусь у 1915 г. Любімаў трапіў, адбыўшы 4-гадовую высылку.

Першая сусветная

З 1812 г. на працягу стагоддзя тэрыторыю Беларусі абыходзілі войны са знешнім агрэсарам. Але лунінчане ваявалі за межамі Расіі. У Чучавічах, напрыклад, свяшчэннікам у царкве працаваў Мікалай Сцепуржынскі, за ўдзел у Крымскай вайне 1853 – 1856 гг. узнагароджаны медалём на Андрэеўскай стужцы. Бойка з в. Лугі — аднавяскоўцы звалі яго "Туркам", ён удзельнічаў у руска-турэцкай вайне 1877 – 1878 гг. ...

Год тысяча дзевяцьсот пяты...

Год гэты пачаўся Крывавай нядзеляй у Пецярбургу, аб чым хутка даведалася ўся краіна. Лунінецкія чыгуначнікі таксама былі ахоплены хваляй пратэсту — адбываліся мітынгі, дэманстрацыі. Члены РСДРП Пятроўскі, Краўчанка, Валынец, Ахрамчук распаўсюджвалі забароненую літаратуру, вялі агітацыю. Па ўсёй Беларусі шырыўся забастовачны рух — калі ў пяці беларускіх губернях за 10 год перад 1905-ым адбылося 328 страйкаў, то ў 1905 г. — 508. Застрайкавала і Палеская чыгунка.

Стварэнне пошты

 
У 1885 г. на Палескіх чыгунках мелася ўсяго 68 паравозаў, з іх ніводнага пасажырскага, таму пасажырскія цягнікі вадзілі таварныя паравозы. У 1909 г. было ўжо 345 паравозаў, з іх 68 пасажырскіх. Вагонаў у 1885 г. было: таварных — 1511, пасажырскіх — 200, а ў 1909 г. — адпаведна 7927 і 410. Цікава, што ў 1909 г. праз Лунінец за суткі абарочвалася 1800 таварных вагонаў (праз Баранавічы — 1200, праз Вільню — 550).