Кіраўнік Слуцкага паўстання

Аднавіць сапраўдную біяграфію гэтага чалавека няпроста, бо ў розныя часы, у залежнасці ад палітычнай сітуацыі, ён расказваў яе па-рознаму.

Антон Андрэевіч Сокал-Кутылоўскі нарадзіўся 7 лютага 1892 г. на хутары Перавалока-Дарагішча (пазней — Чырвоная Горка) Чучавіцкай воласці Лунінецкага павета. Бацькі былі дваранамі (адзін з продкаў у свой час змагаўся супраць туркаў на караблі "Сокал", за мужнасць атрымаў дабаўленне да прозвішча). У 1900 — 1905 гг. Антон вучыўся ў пачатковай школе ў Лунінецкім павеце. У 1910 г. закончыў Панявежыскую настаўніцкую семінарыю, у 1914 г. — геаграфічны факультэт Пецярбургскага універсітэта (па іншых даных, нібыта ў 1913 — 1915 гг. вучыўся на Пецярбургскіх політэхнічных курсах; потым працаваў тэхнікам-будаўніком у Тульскай губерні). У 1914 г. быў прызваны ў армію, прайшоў шлях ад падпаручніка да капітана, камандзіра роты і батальёна, меў салдацкі Георгіеўскі крыж. У 1918 г. некалькі месяцаў добраахвотна служыў у арміі Дзянікіна ў Растове, з-за хваробы вярнуўся на радзіму, дзе быў мабілізаваны ў Чырвоную Армію, але ў сакавіку 1919 г. дэзерціраваў да палякаў. З лета 1919 г. каля года ваяваў у арміі Юдзеніча пад Петраградам, потым — у Эстоніі, а неўзабаве вярнуўся на радзіму, жыў у Слуцкім павеце.

Пад рэвалюцыйным сцягам

Мала імёнаў першых чырвонаармейцаў захавалася ў людской памяці — вельмі імкліва змяняліся падзеі на тэрыторыі нашага краю.

Вядома, што на франтах грамадзянскай вайны загінулі жыхары в. Велута Васіль Васільевіч Каховіч, Васіль Сцяпанавіч Каховіч, Павел Маркавіч Каховіч, браты Сяргей Сідаравіч і Піліп Сідаравіч Каховічы, Ігнат Піліпавіч Максімчык.

Некаторыя з былых чырвонаармейцаў загінулі ў час Вялікай Айчыннай: Міхаіл Мартынавіч Шыманскі з в. Запроссе, Майсей Апанасавіч Корчык з в. Лунін, Якуб Кусташ з в. Сітніцкі Двор.

Хроніка грамадзянскай вайны. Частка 3

У сакавіку 1919 г. А.М. Ільін перадаў "арганізаваныя ім 21-ы Валынскі і 2-і Палескі палкі, 2 браневікі, артылерыю" ў распараджэнне штаба 17-ай стралковай дывізіі і паехаў у Мінск. Яго чакаў новы адказны ўчастак. 14 сакавіка 1919 г. ён накіраваў Э.М. Склянскаму тэлеграму:

"Са сваім штабам, камандным саставам выязджаю ў глыбокі тыл праціўніка. Зноў выдзеленыя Вашым загадам 2 мільёны рублёў будуць выкарыстаны на фарміраванне, утрыманне палкоў у тыле праціўніка. Утрыманне 21-га Валынскага і 2-га Палескага палкоў павінна здзяйсняцца звычайным для чырвонаармейскіх палкоў парадкам..."

Аднак гэтыя палкі і некаторыя іншыя часці неўзабаве паказалі сябе не лепшым чынам.

Хроніка грамадзянскай вайны. Частка 2

Паўстанцы Палесся выдавалі газету "Лесное эхо", членамі рэдакцыйнай калегіі якой былі Ф.А. Казубоўскі, М.В. Вішнеўскі, Ф.І. Рамановіч, О.Ф. Растаргуеў, К.Ф. Русак, А.С. Карась.

15.01. Пасля ўступлення ў Лунінец часцей Чырвонай Арміі нямецкая дэлегацыя заявіла, каб чырвонаармейцы ачысцілі мястэчка для праходу яшчэ 50 тысяч іх войскаў з Гомеля. Немцы адкрылі агонь па чырвонай ахове, параніўшы трох і арыштаваўшы некалькі чалавек з Камуністычнага атрада. Інцыдэнт быў ліквідаваны на перамовах. Па дасягнутай згодзе станцыя аб'яўлялася нейтральнай, а мястэчка — у падпарадкаванні рэўкама. Нямецкі бок прынёс прабачэнні, вызваліў арыштаваных, вярнуў ім зброю. Рэўкам патрабаваў выплаціць параненым 90 тысяч рублёў.

Хроніка грамадзянскай вайны. Частка 1

Грамадзянская вайна дасягнула прыфрантавой Лунінеччыны хутка і спачатку ў выглядзе варожай інтэрвенцыі. 18 лютага 1918 г. нямецкія войскі пачалі наступленне ў Беларусі, Прыбалтыцы і на Украіне. На Лунінецкім напрамку яны яшчэ ў час першай сусветнай вайны захапілі Пінск. Ад яго ўздоўж чыгункі на Гомель рушыла армейская група генерала Г. Гранау (у сакавіку пераўтвораная ў 41-ы рэзервовы корпус). Ва ўмовах, калі старая руская армія распалася, а новай, Чырвонай Арміі, яшчэ не існавала, вораг амаль не сустракаў супраціўлення. Ужо ў першы дзень ён захапіў Лунінец.